MNiSW szuka najlepszych praktyk antymobbingowych na uczelniach. Chce je wdrożyć na szeroką skalę

Z „Mapy mobbingu na uczelniach” wynika, że 63,5 proc. pracowników akademickich zetknęło się z tym zjawiskiem w swoim miejscu pracy. Z kolei ankieta Niezależnego Związku Studentów wskazuje, że 55 proc. ankietowanych studentów i absolwentów padło ofiarą mobbingu, było jego świadkiem lub znało osoby, które doświadczyły nadużyć ze strony pracowników akademickich. MNiSW zauważa problem i stara się mu przeciwdziałać m.in. poprzez finansowanie ogólnopolskiej inicjatywy Bezpieczna Uczelnia realizowanej przez Uniwersytet Warszawski. W ogłoszonym w ramach projektu konkursie wybrane zostaną najlepsze praktyki antydyskryminacyjne i antymobbingowe na uczelniach.

– Polskie uczelnie mierzą się z problemem mobbingu i dyskryminacji. Ministerstwo, diagnozując problemy związane z niepożądanymi zachowaniami na uczelniach, podejmuje wiele działań mających na celu ich wyeliminowanie – mówi agencji Newseria prof. dr hab. inż. Maria Mrówczyńska, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. – Po pierwsze, w czerwcu 2025 roku został powołany zespół zajmujący się sprawą mobbingu i dyskryminacji, który ma wypracować zalecenia, również legislacyjne, do tego, aby te problemy zostały wyeliminowane.

Do zadań niedawno powołanego Zespołu ds. identyfikacji dobrych praktyk i opracowania mechanizmów przeciwdziałania mobbingowi należy wspieranie dobrostanu i profilaktyki zdrowia psychicznego osób pracujących i kształcących się w środowisku akademickim.

– Druga rzecz to projekt „Uczelnia – przestrzeń bezpieczna od mobbingu i dyskryminacji” realizowany przez Uniwersytet Warszawski, trwający od 2024 do końca 2026 roku. W projekt będą zaangażowane uczelnie z całego kraju. Diagnozuje on dobre praktyki przeciwdziałania mobbingowi i zachowaniom niepożądanym na uczelniach. Chcemy w nim pokazać, że z takim problemem boryka się większa liczba uczelni i musimy temu przeciwdziałać – podkreśla prof. Maria Mrówczyńska.

Wśród głównych celów projektu są m.in. analiza ryzyka dotyczącego obecności problemu mobbingu i działań niepożądanych na polskich uczelniach, analiza ich polityk antymobbingowych i antydyskryminacyjnych, a także dobrych praktyk o charakterze antymobbingowym i antydyskryminacyjnym. Inicjatorzy chcą również promować ideę wdrażania takich działań i praktyk w celu poprawy jakości pracy na uczelniach i nauki.

– W pierwszym etapie projekt ma zdiagnozować problemy, ale też wskazać uczelnie, które prowadzą dobrą politykę antymobbingową, mają odpowiednio przygotowane procedury i dokumenty. Procedury, które są jasne, przejrzyste i umożliwiają pracownikom, którzy doświadczają mobbingu czy dyskryminacji, zgłoszenie ich w odpowiednie miejsce – wyjaśnia wiceministra nauki i szkolnictwa wyższego. – W drugim etapie zostaną opracowane rekomendacje, które mogłyby być w sposób trwały zaimplementowane na uczelniach, ale też takie, które mają charakter możliwości adaptacyjnych na uczelniach. Tak, aby każda z tych, które posiadają bardzo dużą autonomię, mogła dostosować rekomendacje do swoich potrzeb.

W ramach projektu Bezpieczna Uczelnia ogłoszono konkurs dla uczelni w Polsce, którego celem jest nie tylko propagowanie wiedzy o przeciwdziałaniu mobbingowi i dyskryminacji oraz pozyskanie najlepszych praktyk, ale też ocena i możliwość poprawy istniejących rozwiązań.

– Jest to konkurs, który ma wskazać dobre praktyki na uczelniach i pokazać, które uczelnie dobrze radzą sobie z problemami, jakie dotykają społeczność akademicką w zakresie miejsca pracy, jak też miejsca nauki. Ma także pokazać, że jest to problem, który jest mierzalny i można go pokonać, stosując odpowiednie podejście – mówi prof. Maria Mrówczyńska. 

W konkursie mogą wziąć udział zarówno uczelnie publiczne, jak i niepubliczne. Formularz zgłoszeniowy wraz z ankietą samooceniającą można wysyłać do 3 października br. Regulamin konkursu wraz z dokumentacją konkursową znajduje się na stronie: www.bezpiecznauczelnia.com.pl.

– Zgłoszenia będą oceniane przez komitet monitorujący. Pod uwagę będą brane różne aspekty przedstawionych propozycji i projektów, m.in. innowacyjność, zaangażowanie całej społeczności akademickiej, ale też możliwość implementacji i adaptacji swoich propozycji w innych uczelniach – wymienia wiceministra nauki i szkolnictwa wyższego. – Zapraszamy do udziału w konkursie jak największą liczbę uczelni. Obok zdiagnozowania przez nas problemu będzie to okazja do wskazania i wypromowania uczelni, które dobrze radzą sobie z problemami dyskryminacji i mobbingu w swoich społecznościach akademickich. Pozwoli to nam również wskazać na te uczelnie, które borykają się z pewnymi problemami, a którym chcielibyśmy pomóc.

Fundacja Science Watch Polska w 2019 roku przeprowadziła ankietę wśród prawie 1,2 tys. pracowników naukowych dotyczącą przemocy psychicznej na uczelniach. 65 proc. ankietowanych odpowiedziało, że w swojej jednostce doświadczyło mobbingu ze strony przełożonych, a 35 proc. wskazało, że doświadczyło go ze strony współpracowników. Ponadto 53 proc. respondentów potwierdziło, że w ich jednostkach panuje atmosfera zagrożenia i niepewności w zatrudnieniu spowodowana nękaniem i zastraszaniem ze strony przełożonych.

W 2021 roku Centrum Analiz Niezależnego Zrzeszenia Studentów przygotowało raport „Mobbing na uczelniach wyższych”, z którego wynika, że spośród ponad 1,6 tys. studentów i absolwentów 50 polskich uczelni wyższych 40 proc. ankietowanych miało styczność z zachowaniami mobbingowymi, 32 proc. osobiście doświadczyło niewłaściwych zachowań, a 9 proc. było ich świadkiem w stosunku do innych studentów. Ponad połowa osób, które miały z tym zjawiskiem styczność, odpowiedziała, że zachowań mobbingowych dopuszczało się dwóch–czterech prowadzących.

– Problem dyskryminacji i mobbingu również dotyka społeczności akademickie, studenckie i doktoranckie, dlatego realizowane są dwa zadania. Przestrzeń Bezpieczna dla Studentów realizowana przez Parlament Studentów RP, oraz projekt PhD Well, który ma na celu zapewnienie dobrostanu doktorantkom i doktorantom – wskazuje prof. Maria Mrówczyńska.